ความรู้เรื่องเส้นผม

         หน้าที่หลักของเส้นผม คือ ปกป้องหนังศีรษะไม่ให้เสียความร้อนมากเกินไป ไม่ใช่เรื่องความสวยงาม แต่ในสายตาของคนส่วนใหญ่ ความสวยงามคงเป็นหน้าที่หลักของเส้นผมอย่างปฏิเสธไม่ได้

         ธรรมชาติของเส้นผมบนศีรษะคนเราจะมีประมาณ 1 แสนเส้น คนส่วนใหญ่ไม่ค่อยสนใจเรื่อง เส้นผม จนกระทั่งสังเกตเห็นผมร่วงเกิดขึ้นมากจึงตกใจ แท้จริงแล้วการที่มีผมร่วง 10-80 เส้นต่อวันเป็นเรื่องปกติ เนื่องจากเป็นวงจรของเส้นผมของเรานั้นเอง แต่บางครั้งคนเราไม่ทันสังเกตว่าผมของตนร่วงมากกว่าผมที่ขึ้นมาใหม่ ทำให้ผมเริ่มบางสะสมขึ้นเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไปหลายปี ยิ่งทำให้เห็นชัด หากไม่ใส่ใจดูแลรักษา ปล่อยไปเรื่อยๆ จากผมบางก็จะกลายเป็นศีรษะล้านในที่สุด

        เส้นผมจะงอกมาจากเซลล์ที่เรียกว่า เดอร์มัล แปปิลลา (Dermal Papilla) ซึ่งจะเจริญพัฒนาไปเป็นเซลล์ต่อมผม (Hair Follicle) และแบ่งตัวสร้างเส้นผม และสร้างลักษณะของเส้นผม เช่น สีผม ความหยิกของผม เป็นต้น

         เส้นขนในแต่ละส่วนของร่างกายไม่เหมือนกัน ขนที่มีเส้นหนา แข็ง เรียกกว่า ขนเทอร์มินัล (Terminal Hair) เช่น ขนที่อยู่บนศีรษะ ขนรักแร้ ขนหน้าอก ส่วนขนอีกชนิดหนึ่งเรียกว่า ขนเวลลัส (Vellus Hair) เป็นขนอ่อนที่มักพบตามหน้า ตามลำตัว และแขนขาของเด็ก และผู้หญิง และขนอีกชนิดหนึ่งเรียกว่า ขนลานูโก (Lanugo Hair) เป็นขนอุยที่พบตามตัวทารก มักไม่มีสี แม้ว่าขนอุยนี้จะไม่มีประโยชน์อะไรมากนัก แต่สามารถพัฒนาไปเป็นขนเทอร์มินัล หรือขนเวลลัสได้

วงจรชีวิตของเส้นผม

เส้นผมไม่ได้งอกตลอดเวลา แต่จะมีวงจรในการเจริญเติบโตโดยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ

1.ระยะการเจริญเติบโต หรือระยะอานาเจน (Anagen Phase) เป็นระยะเวลางอกงามของขนซึ่งมีระยะเวลายาวนานประมาณ 3 ปี หรืออาจถึง 7 ปี (เช่นในเด็ก) เมื่อคนเราอายุมากขึ้น ระยะอะนาเจนนี้จะสั้นลง ในระยะนี้ผมของคนเราจะงอกเร็วประมาณ 1 cm. (90% ของเส้นผมอยู่ในระยะการเจริญเติบโต)

2. ระยะพัก หรือระยะคะทาเจน (Catagen Phase) เมื่อสิ้นสุดระยะการเจริญเติบโตแล้ว เส้นผมจะเข้าสู่ระยะพักซึ่งเป็นช่วงสั้นๆ ประมาณ 2-3 สัปดาห์ ในระยะนี้ต่อมรากผม  เนื้อเยื่อ เดอร์มัล แปปิลลา จะเลื่อนสูงขึ้นจะแยกออกจากเมทริกซ์ ทำให้เส้นผมแยกตัวจากหลอดเลือดที่มาหล่อเลี้ยง (1% ของเส้นผมอยู่ในระยะพัก)

3. ระยะหยุดการเจริญเติบโต หรือระยะเทโลเจน (Telogen Phase)  เป็นระยะสุดท้ายโดยต่อมรากผมจะเลื่อนตัวขึ้นไป ระยะนี้ใช้เวลาประมาณ 3 เดือน จะมีเส้นผมที่งอกขึ้นใหม่ดันให้ผมเก่าหลุดร่วงออกไป (10-15% ของเส้นผมอยู่ในระยะหยุดการเจริญเติบโต) จึงเป็นเหตุผลที่ทำให้เส้นผมของคนเรามีทั้งร่วง และงอกขึ้นใหม่ทุกวัน